گیلان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری

گیلان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 11 شهرستان ، 34 شهر، 27 بخش و 95 دهستان است:

1. آستارا

مرکز آن آستارا و دارای یک بخش به نام بخش مرکزی است. بخش مرکزی از سه دهستان به نام های حیران ، لوندویل و ویرمونی تشکیل شده است. جمعیت شهرستان آستارا بر اساس آخرین سرشماری 63254 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : مناطق ساحلی ، گردنه حیران ، مرداب استیل ،باغ عباس آباد در 4 کیلومتری آستارا به هشت پر، پناهگاه حمایت وحش آستارا ، بقعه شیخ تاج الدین محمد خیوی .

2. آستانه اشرفیه

مرکز آن شهر آستانه اشرفیه است. در محدوده این شهرستان دو شهر به اسامی آستانه اشرفیه و کیاشهر قرار دارند. این شهرستان از دو بخش و پنج دهستان تشکیل شده است.

بخش کیاشهر: دارای یک شهر و دو دهستان است. مرکز بخش کیاشهر و دهستان های آن دهگاه و کیاشهر است.

بخش مرکزی : دارای یک شهر و سه دهستان است. مرکز بخش ، شهر آستانه اشرفیه و دهستان های آن عبارت اند از : دهشال ، کیسم ، گورکا. جمعیت شهرستان بر اساس آخرین سرشماری 483و114 نفر است.

برخی مراکز دیدنی: سواحل دریا و صیدگاه های مختلف ماهی ، آرامگاه سید جلال الدین اشرف ، پل سفید ، پارک معین در آرامگاه دکتر محمد معین.

3. بندر انزلی

دارای یک بخش مرکزی و مرکز آن شهر بندر انزلی است. بخش مرکزی از دو دهستان تشکیل شده است و عبارت اند از دهستان چهار فرضیه و لیچارکی حسن رود.

جمعیت شهرستان بندر انزلی بر اساس آخرین سرشماری 827 و119نفر است.

برخی مراکز دیدنی : تالاب انزلی ، کاخ میان پشته ( موزه نیروی دریایی) ، دهکده ساحلی ، ساحل جفرود ، موج شکن ، اسکله ، بولوار ، پل های غازیان و انزلی ، برج ساعت ، ساختمان شهرداری ، شیلات غازیان ، پناهگاه حیات وحش کشک ، به مساحت 6701 هکتار در جنوب غربی انزلی ، پناهگاه حیات وحش سلکه ، با 360 هکتار وسعت در جنوب این شهر.



4. تالش

مرکز آن ، شهر هشت پر است. در محدوده ی این شهرستان چهار شهر به اسامی پره سر ، رضوان شهر ، ماسال و هشت پر قرار دارند. این شهرستان دارای سه بخش است:

بخش رضوان شهر : دارای دو شهر به نام های رضوان شهر و پره سر و دهستان های آن خوشابر، دینا چای ، گیل دو لاب و ییلاقی ارده

بخش ماسا لو شاندرمن: دارای یک شهر و دو دهستان است. مرکز بخش شهر ماسال و دهستان های آن ماسال و شاندرمن

بخش مرکزی : دارای یک شهر و شش دهستان است. مرکز بخش ، شهر هشت پر و دهستان های آن اسالم، ساحلی جوکندان ، طولارود، تالش ، گرگان رود و لیسار است.

جمعیت شهرستان تالش بر اساس آخرین سرشماری 262420 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : پارک جنگلی و ساحلی گیسم، جاده کوهستانی اسالم به خلخال ، منطقه ییلاقی آق اولر ، منطقه حفاظت شده لیسار ، قلعه لیسار ، آرامگاه سید شرفشاه ، اسپی مزگت دیناچال ، کاخ سردار امجد.

5. رشت

مرکز آن شهر رشت و دارای شش شهر به اسامی خشک بیجار ، خمام ، رشت ، سنگر ، کوچصفهان و لشت نشا است. این شهر از پنج بخش تشکیل شده است.

بخش خمام : دارای شهرهای خمام و خشک بیجار و دهستان های چاپارخانه ، چوکام ، حاجی بکنده ، خشک بیجار ، کته سر خمام و نوش خشک بیجار است.

بخش سنگر : مرکز بخش شهر سنگر و دهستان های آن اسلام آباد ، سراوان و سنگر است.

بخش کوچصفهان : مرکز بخش ، شهر کوچصفهان و دهستان های آن بلسبنه ، کنارسر و لولمان است.

بخش لشت نشا : مرکز بخش ، لشت نشا و دهستان های آن جیر دهنده ، لشت نشا ، علی آباد ، زیبا کنار و گفشه لشت نشا است.

بخش مرکزی : مرکز بخش ، شهر رشت و دهستان های آن پسیخان، پیر بازار ، حومه و لاکان.

جمعیت شهر رشت بر اساس آخرین سر شماری 715096 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : پارک جنگلی سراوان ، باغ محتشم ( پارک شهر ) رشت ، عمارت کلاه فرنگی ، آرامگاه میرزا کوچک خان در سلیمان داراب ، میدان شهرداری ، بازار رشت ، عینک در غرب رشت ، شهر بازی ، محلات تاریخی ، کتابخانه ملی رشت ، موزه رشت ، صنایع دستی و حصیری ، مناطق ساحلی ، هتل و برج مرتفع اردوگاه صدا و سیما در زیبا کنار .



6. رودبار

مرکز آن شهر رودبار است و دارای یک بخش مرکزی و دو بخش دیگر است.

بخش رحمت آباد و بلوکات : مرکز بخش توتکابن و دهستان های آن بلوکات ، دشتوبل و رحمت آباد است.

بخش عمارلو : مرکز آن بخش جیرنده و دهستان های آن جیرنده ، خورگام و کلیشم است.

بخش مرکزی : دارای چهار شهر به نام های رستم آباد ، رودبار ، لوشان و منجیل است. دهستان های آن عبارت اند از : رستم آباد جنوبی ، رستم آباد شمالی و کلشتر

جمعیت شهرستان رودبار بر اساس آخرین سرشماری 113082 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : سد منجیل ، درخت کهنسال سرو هرزویل ، مناطق و تپه های باستانی مانند مارلیک ، دشتی ، جوبن ، حلیمه جان ، توربین های بادی تولید برق ، آثار طبیعی ملی گیاه لیلیوم ( دوش چهل چراغ) در ارتفاعات داماش عمارلو ، کوه درفک.

7. رودسر

مرکز آن شهر رودسر و دارای شش شهر به نام های املش ، چابکسر ، رحیم آباد ، رودسر ، کلاچای و واجارگاه است وسه بخش دارد :

بخش املش : مرکز آن شهر املش و دهستان های آن املش جنوبی ، املش شمالی ، سمام و کجیه.

بخش رحیم آباد : مرکز آن شهر رحیم آباد و دهستان های آن اشکور سفلی ، اشکورعلیا ، سیار ستاق ، رحیم آباد و شوئیل است.

بخش مرکزی : دارای چهار شهر به نام های رودسر ( مرکز شهر و دهستان ) ، چابکسر ، کلاچای و واجارگاه و دهستان های آن اوشیان ، سیاهکارود، چینی جان و رضا محله است.

جمعیت شهرستان رودسر بر اساس آخرین سرشماری 202622 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : میدان شهرداری ، کاخ نهارخوران ، بازار شهر رودسر ، باغ های چای و مرکبات ، رودخانه پل رود، منطقه سیاهکله رود و ییلاقات اشکور، آبشار سجیران ، آرامگاه ابوجعفر ثایری در میانده.



8. صومعه سرا

مرکز آن شهر صومعه سرا و دارای دو شهر و سه بخش است.

بخش تولم : مرکز آن شهر مرجقل و دهستان های آن تولم و هندخاله .

بخش مرکزی : مرکز بخش ، شهر صومعه سرا و دهستان های آن ضیابر، طاهرگوراب و کسما است.

بخش میرزا کوچک خان جنگلی : مرکز بخش روستای گوراب زرمیخ و دهستان های آن گوراب زرمیخ و مرکیه .

جمعیت صومعه سرا بر اساس آخرین سرشماری 136710 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : مناره آجری گسکر ، باغ های چای ، مراکز پرورش کرم ابریشم ، مزارع توتون.

9 . فومن

مرکز آن شهر فومن و دارای سه شهر به نام های شفت ، فومن و ماسوله و دو بخش است.

بخش شفت : مرکز آن شهر شفت و دهستان های آن احمد سرگوراب ، جیرده و چوبر.

بخش مرکزی : دارای دو شهر به نام های فومن و ماسوله و دهستان های آن آلیان ، رودپیش ، سردار جنگل ، گشت ، گوراب پس ، لولما و ملاسرا است.

جمعیت شهرستان فومن بر اساس آخرین سرشماری 103192 نفر است.

برخی مراکز دیدنی :پارک کودک ، قلعه رودخان ، خرابه های قصر تاریخی در اله دار کوه ، ویرانه های قصر سلسله جادو در محلی به نام زرین کول.



10. لاهیجان

مرکز آن لاهیجان و دارای دو شهر به اسامی سیاهکل و لاهیجان است. بخش های آن :

بخش دیلمان : مرکز آن روستا ی دیلمان و دهستان های آن دیلمان و پیرکوه است.

بخش سیاهکل : مرکز آن شهر سیاهکل و دهستان های آن توتکی ، خرارود و مالفجان است.

بخش مرکزی : مرکز آن شهر لاهیجان و دهستان های آن آهندان ، بازکیاگوراب ، رودبنه ، شیرجوپشت، لفمجان ، لیالستان و لیل است.

جمعیت شهرستان لاهیجان بر اساس آخرین سرشماری 204302 نفر است.

برخی مراکز دیدنی : سلسله جبال شیطان کوه ، بولوار آزادی و استخر لاهیجان ، باغ های زیبای چای ، آرامگاه کاشف السلطنه ( موزه چای ایران ) ، پارک کودک ، پارک شهر ، بناهای تاریخی ، میدان سردار جنگل ( چهار پادشاه ) ، ایستگاه کشاورزی ، کارخانه های تولید چای خشک ، آرامگاه شیخ زاهد گیلانی و جاده کوهستانی سیاهکل به دیلمان ، مناطق تاریخی و ییلاقی اسپیلی و دیلمان .

11. لنگرود

مرکز آن شهر لنگرود و دارای سه شهر به اسامی لنگرود، کومله و شلمان و دارای یک بخش به نام بخش مرکزی است. دهستان های آن عبارت اند از : چاف ، دریا سر ، دیو شل ، کومله ، گل سفید و لات لیل .

برخی مراکز دیدنی : پل خشتی ، باغ های چای ، بقعه دوازده تن ملاط ، پارک شهر ، پناهگاه حیات وحش امیر کلایه ، محله ها ، بقعه آقا سید حسن ، باغ های مرکبات ، ساحل ماسه ای و منطقه تفریحی چمخاله .

اثری زیبا از شیون فومنی

اََچه مَچی خواب

رو به طیران کی خوسم گیلانِ خواباَ دینمه
فوچینم می چوما او کوگا عذاباَ دینمه

می زنای بخواب اَیه مراگه اَ غریبه جا
کله پیش آخرئی روز تی مرگه خواباَ دینمه

اَمی همساده چاکود عمارتِ سه مرتبه
مردمِ خانه ولی من تی قوراباَ دینمه

تی کولا پَشم ناره خنده دآره تی مشتگی
کرتاکرت هچین تی او کفشِ بخواباَ دینمه

دانمه مورام بزه سگه سرم نی وان بینه
هچینی سنگان سر تی چاقو ساباَ دینمه

بشویی کاغذ فاگیفتی نکودی بارواکونی
تا بگم بازار منم تی چله چاباَ دینمه

اوناگم آخر زنای خوابم مرا دس نکشی؟
می ماده بهم خوره تو لا کیتابا دینمه

ترسمه صفیانی بم اَجورکی شب خواب میان
تی مانستان آدم کلّه خراباَ دینمه

همه خو مردِ مرا گول گیدی گول ئیشتاویدی
من تی او نمکیار بساب بساباَ دینمه

نیشته یی می قبر سر کراَ میره آرده یاری
مورده شور خانه تی او دس آسیاباَ دینمه

می دیلاَ غورصه کونه هچین ئی تا سمان پلان
وختی کی سولاخ سولاخ می پاجوراباَ دینمه

درازه روزاَ دری صحرا مرا محل ننی
ج تووبیشتر می کنار تی عکسه قاباَ دینمه

ئی تا روز خانه تکانی ئی تاروز تی گوشورا
ذله یم بسکی همش تی توندِ تاباَ دینمه

می چوقا چلکه چلانه دودٍکه بویا دهه
تی گولاب شیشه ولی مکّه گولاباَ دینمه

من کرا سیلی مرا می دیمه کا سُرخادرم
در عوض بجوش بآموک تی زرده آباَ دینمه

روزی صدبار نیشینم عیزرائیلهِ نامه فادم
فان درم رایا اَکه اونه جواباَ دینمه

گرمه خوابم .... دو خوانه مرا مسافرخانه چی
ویریزم چفه عرق می رختخواباَ دینمه

دمبدم شیطاناَ لانت کونمه خودایا گم
اَکه پس می نازنین احمدگوراباَ دینمه؟

من کی ماشین نارمه موتورچینَه وراگیرم
فورانید گشتِ جاده شکار گوراباَ دینمه

ج هورام واگردمه شم فتاحی ورجا کَلَرم
گمجِ من رفِ جور اربا دوشاباََ دینمه

فردایی بپائیسم پا کُرسی جور تلارِه سر
دسه دسه بچرا دشتگی گاباَ دینمه

بارِجیر چارودارِ پیش کره مهتاب بشوپس
ماسوله قاطرانِ دهن اَلاباَ دینمه

گردانم می فانوساَ شب قلاکولِ صحرایی
اونه کاهو باغ من کاپیش و راباَ دینمه

رقایب روزهِ ره شم چارباغ قبرستانی پوشت
نان و حلوا تُخس کونم اونه صواباَ دینمه

من کی باور نکونم عومر اگه بفا بداشت
فومنِ آغوزکله آشِخ توراباَ دینمه

وختی شید هوا خوشیِ شهرِبجار حصیرشورا
ماسی و مارُخ و مُمتاز و رُباباَ دینمه

دمبتو ابرِ مانستان می دیلاَ گریه دره
دمبدم می پاجیری روبار آباَ دینمه

یانی به ... زاکی هوا دبه می کلّه ئی تا روز؟
فومنِ سه شنبانه آلبالو آباَ دینمه؟

یانی به ... کتل بنم خورشیدی قاوه خانه پیش؟
شیخالی تاوستانِ ورفه دوشاباَ دینمه؟

پاگوشا سونت کونی هفت شب و گازه فورشان
آخ ئی واردِه دیهاتِ عروسی داباَ دینمه؟

ئی شکم تا بخورم اَساَ تراَ نواستنه
فومنِ حلوا کوچیل می دیله باباَ دینمه؟

طیرانِ خوشکله ناناَ چیلیک زنم درجک پوشت
خیابان کلوخ کلوخ دود کباباَ دینمه

شیونی من کی شبان شکر خودا گوشنه خوسم
پس چی واستی گیلانِ اَچه مَچی خواباَ دینمه؟



برگردان فارسی

خواب آشفته

رو به تهران که می خوابم خواب گیلان را می بینم
چشمم را می بندم و گرفتاری آن سامان را می بینم

همسرم را در شهر غربت خواب می بینم که بمن می گوید
آخر روزی خواب مرگت را کنار آتش خواهم دید

او می گوید همسایه ما آپارتمان سه طبقه ساخته
در عوض در خانه ی مردم من شاهد دروغ تو هستم

می گوید کلاهت پشم ندارد و مشتگی ات خنده دار است
تنها صدای سُرخوردن کفشِ بخوابت را می بینم

او می گوید میدانم چاقوی زنگاربسته ات سرِ سگ را هم نخواهد بُرید
تنها سائیدنش را روی سنگها می بینم

او می گوید رفتی و درس خواندی و نگفتی چیز بفروشی
تا من هم شاهد چاپیدنت در بازار باشم

به او می گویم آخر ای زن در خواب هم مرا راحت نمیگذاری؟
دلم بهم می خورد وقتی تو لا کتاب را می بینم
می ترسم دیوانه شوم اینطور که شب در خوابم
مثل تو آدم کلّه خراب را می بینم

همه با شوهر خود گل می گویند و گُل می شنوند
من فقط سائیدن (گردوی) ترا می بینم (برای فسنجان)

نشسته ای و برای سر قبرم برنج آرد می کنی
در خانه ی مرده شوی آسیاب دستی ترا می بینم

دلم از غصه مثل آبکشی می شود
وقتی که جوراب پای خود را سوراخ سوراخ می بینم

در طول روز در حیاط خانه ای و بمن نگاهی نداری
بیشتر از تو در کنارم قاب عکست را می بینم

یک روز خانه تکانی داری و یک روز شستن کثافت
خسته ام از بسکه تلاش ترا می بینم

لباس پشمی روستائی من چرکین است و بوی دود می دهد
امّا در گلاب پاش تو گلاب مکّه را می بینم

من با سیلی صورتم را سرخ نگاه می دارم
امّا در عوض تو صفرایت بجوش می آید

روزی صدبار می نشینم و برای عزرائیل نامه می نویسم
چشم انتظارم چه وقت جوابش بدستم می رسد

در خواب گرم هستم که مسافرخانه چی صدایم می کند
بر می خیزم رختخوابم غرق در عرق است

هردم به شیطان لعنت می فرستم و به خود می گویم
پس چه وقت احمدگوراب آبادی نازنینم را خواهم دید؟

من که ماشین ندارم روی برترک موتورچی ها سوار می شوم
آنها میرانند در جاده ی گشت آبادی شکارگوراب را می بینم

از همان راه برمی گردم ودر آبادی کلرم بمنزل دوستم فتاحی می روم
و در داخل ظرف گِلی او روی طاقچه اربادوشاب (شیره میوه جنگلی) را
می بینم

فرداهم در هال چوبی خانه برصندلی چوبی می ایستم
و چرا کردن گاوهای دشت را تماشا می کنم

در شبهای مهتابی جلوتر از چارودار ...
بخار نفس قاطران ماسوله را نگاه می کنم

فانوسم را در شب صحرای آبادی قلعه گُل می گردانم
تا در باغ کاهو حلزون و آب دزدک را ببینم

در روزی که برای مردگان خیرات خواهند داد به قبرستان چهارباغ (واقع در فومن) خواهم رفت
و نان و حلوا قسمت خواهم کرد تا صوابی دیده باشم

من که باور نمی کنم اگر عمر وفائی داشت به
آبادی (آغورکله ی) فومن نزد آقاشیخ ترا خواهم رفت

در روزهای آفتابی وقتی برای شُستن حصیر به شهرِبجار محله ی فومن میروند
من معصومه ماهرخ و ممتاز و رباب را خواهم دید

دلم چونان ابرگرفته هوای گریه دارد
و هر دم زیرپایم رودخانه ایست

یعنی می شود هوای کودکی روزی بسرم بزند
و من در سه شنبه بازار فومن آب آلبالو ببینم؟

آیا می شود در قهوه خانه خورشیدی بر صندلی
بر صندلی کوچک چوبی تابستان برف و دوشابِ(معجون برف و شیره میوه جنگلی) شیخ علی را میل کنم؟

بی آنکه اکنون طمع کرده باشی ... یک شکم سیر
از حلوای کُنجدی فومن که باب دل من است بخورم؟

مراسمی چون دعوت از عروس و داماد و شب هفت بچه و مراسم بیرون آمدن دندان بچه و ختنه
آه می شود دوباره آداب عروسی روستائیان را ببینم ...؟

در پشت پنجره نان خشک تهران را سق میزنم (می خورم)
در حالیکه نظاره گر انبوه دودکباب در خیابانم

شیون من که شکرخدا شبها گرسنه می خوابم
پس چگونه است که (در تهران) خواب آشفته ی گیلان را می بینم؟

ورودی شهر فومن

.

درختان چنار مسیر ورودی شهر فومن در دهه ‪ ۴۰‬درابتکاری بدیع توسط شهردار وقت کاشته شد و بعدها جزئی از سمبل این شهر درآمد و بسیاری از کارشناسان معتقدند این طرح به دلیل ارزش و اهمیت آن باید به عنوان یک الگو در تمام شهرهای گیلان و مازندران اجرا شود. حدود سه هزار اصله درخت چنار در مسیر فومن به رشت تا سه راه دهستان "رودپیش " دیدگاه هر مسافر و گردشگری را نوازش می‌کنند و به عنوان جاذبه گردشگری شهر تاریخی فومن محسوب می‌شوند. سایه گستری این درختان مانع تابش نور خورشید به سطح جاده شده و خنکای مطبوعی در مسیر ایجاد می‌کنند و چشم انداز بسیار زیبا و فرحبخشی پیش روی شهروندان و گردشگران می‌گذارد. وجود این درختان تحسین هر رهگذری را نسبت به بانیان آن بر می‌انگیزد.

.سال هاست مردم فومن با تعصب خاصی به این درختان چنار که زیبایی منحصر به فردی به ورودی شهر بخشیده است می‌بالند.

کاشت درختان چنار در خیابانهای فومن در دهه ‪ ۴۰‬توسط شهردار وقت بنام جهانگیری آغاز شد و پس از آن توسط شهردار بعدی " نصرت الله فرهی" دراواخر دهه ‪ ۴۰‬و اوایل دهه ‪ ۵۰‬ادامه یافت و در ابتکاری نوین و به یاد ماندنی در تکمیل اقدام شهردار قبلی این کار عملی و در سراسر شهرستان بخصوص در ورودی فومن گسترش یافت.