تاریخچة شهرستان فومن

فومن در دوران اسلامی به عنوان مرکز بخش بیه پس ( بخش غربی گیلان ) شناخته می شد . فرمانراوایان این منطقه را عمدتاً از خانوادة‌« آل اسحاق » می دانند که نسب خود را به خاندان های باستانی ایران از جمله به اشکانیان می رسانیدند . در زمان امیر دیباج ، فومن به تصرف مغولان درآمد . پـس از قـدرت یـافتن دودمان صفوی و تصمیم شاه عباس به برچیدن حکومت های محلی ، « خان احمد » ( آخرین فرمانروای لاهیجان از دودمان آل کیا ) و « محمد امین خان » آخرین فرمانروای فومن از دودمان آل اسحاق نیز از سپاه قزلباش شکست خوردند و سرتا سر گیلان زیر فرمان حکومت صفویه درآمد .          قیام جنگلی ها از تولم آغاز شد و فومن ، پناهگاه مهم میهن پرستان و آزادی خواهان شد  . در حال حاضر ، شهرستان فومن از مناطق زیبا و آباد استان گیلان است که ارزش های بسیار جالب گردشگری دارد .   فومن که در گیلان فتح اول خوانده می‌شود، نام یکی از شهرستان‌های استان گیلان است که از شمال به شهرستان صومعه سرا از جنوب و جنوب غربی به خط الراس سلسله جبال البرز که مقسم المیاه کوهستان مزبور حد طبیعی فومن و طارم است. از شمال غرب به ماسال(طالش) و خاور (رشت) محدود می‌شود. این شهر با موقعیت جلگه ای در میان مزارع و باغهای اطراف خود محصور می باشد . این شهر تا حدود 980 هجری قمری ،قبل از انتقال مرکزیت ایالت بیه پس توسط جمشید سلطان به رشت ، حاکم نشین این قسمت از گیلان بوده است . شهر فومن با این انتقال به تدریج اهمیت خود را از دست داد و به صورت یک بازار و شهر محلی درآمد و توسعه روزافزون رشت بر روی فومن سایه افکند و تا سالیان متمادی این شهر در گیلان یک موقعیت حاشیه ای داشت ، تا اینکه طی چند سال اخیر مجددا بصورت یک شهر فعال درآمد و توانست اعتبار پیشین خود را باز یابد . فومن در 25 کیلومتری غرب رشت قرار دارد و مناطق تاریخی و دیدنی ماسوله و قلعه رودخان در حوزه جغرافیایی این شهرستان واقع شده و برای دیدن آنها باید از این شهر گذشت .آب و هوای این شهر نیز همانند سایر نقاط جلگه ای گیلان ، معتدل مرطوب خزری است . شهرستان فومن دارای دو بخش ؛ سردار جنگل و بخش مرکزی و6 دهستان : آلیان ، سردار جنگل ، رودپیش ، گشت ، گوراب پس و لولمان است . و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال 75 ، 103192 نفر می باشد . دارای رودخانه‌ای است که از کوهستان‌های جنوبی سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن اراضی به دریا و مرداب وارد می‌شوند که عبارتند از: تنیان، سیاهرود، پلنگ ور، ماسوله، رودخان، پسخان و سونگ. رودخانه‌های دیگر که دارای اهمیت کمتری هستند دارا می‌باشد مانند خوبک، لیشاوندان، پیش روبار، بلگور، زر مخ خاله، اسپند و غیره .  این شهرستان دارای شهرک و مراکز دادو ستد است که مهمترین آن شهر فومن است که مرکز شهرستان می‌باشد، با مختصات جغرافیایی زیر: طول 49 درجه و 21 دقیقه و 30 ثانیه و عرض 37 درجه و 12 دقیقه و 30 ثانیه که به وسیله یک شاهراه عریض و آسفالته 24 کیلو متری با درختان تنومند در دو طرف آن به شهر رشت مرتبط می‌شود. فومن در دوران اسلامی به عنوان مرکز بخش بیه پس ( بخش غربی گیلان ) شناخته می شد . فرمانراوایان این منطقه را عمدتاً از خانوادة‌« آل اسحاق » می دانند که نسب خود را به خاندان های باستانی ایران از جمله به اشکانیان می رسانیدند . در زمان امیر دیباج ، فومن به تصرف مغولان درآمد . پـس از قـدرت یـافتن دودمان صفوی و تصمیم شاه عباس به برچیدن حکومت های محلی ، « خان احمد » ( آخرین فرمانروای لاهیجان از دودمان آل کیا ) و « محمد امین خان » آخرین فرمانروای فومن از دودمان آل اسحاق نیز از سپاه قزلباش شکست خوردند و سرتا سر گیلان زیر فرمان حکومت صفویه درآمد . قیام جنگلی ها از تولم آغاز شد و فومن ، پناهگاه مهم میهن پرستان و آزادی خواهان شد . در حال حاضر ، شهرستان فومن از مناطق زیبا و آباد استان گیلان است که ارزش های بسیار جالب گردشگری دارد. فومن تا حوالی سال 980 هجری قمری زمانی که مرکز ایالت بیه پس گیلان توسط جمشید سلطان به رشت منتقل شد حاکم نشین این قسمت از گیلان بود شهر فومن با این انتقال به تدریج اهیمت خود را از دست داد و به صورت یک بازار و شهر محلی درآمد توسعه روز افزون رشت از آن پس بر فومن سایه افکند و تا سالیان دراز فومن در گیلان یک موقعیت حاشیه ای داشت و روز به روز از اهمیت آن کاسته می شد تااین که طی چند دهه اخیر فومن مجددا به صورت یک شهر فعال درآمد و توانست اعتبار پیشین خود را باز یابد . ساکنان فومن را گیلکها و تالشها تشکیل می دهند و روستاهای کوهپایه ای واقع در غرب فومن عموما تالش و تالشی زبان هستند فومن شهری است که در میان مزارع و باغهای اطراف خود محصور شده است برنجکاری کشت چای و توتون وپرورش کرم ابریشم از فعالیتهای اصلی فومن است که عمدتا در اطراف شهر دیده می شود . خربه های زیادی در اطاف شهر وجود دارند که از دوران شکوفائی فومن به هنگام مرکزیت این بخش از گیلان حکایت می کنند . امروزه فومن به صورت شهری زیبا و مشجر با بازاری پر جنب و جوش درآمده است فومن بر سر راه شهر تاریخی و زیبای ماسوله قرار دارد و به هیمن دلیل مسافران زیادی در آن توقف می کنند توسعه راههای ارتباطی آسفالته فومن را به ماسوله صومعه سرا ، رشت و ماسال و دیگر شهرهای تالش وصل کرده است . هر چند که فومن فاقد امکانات اقامتی در شکل هتل یا مهمانسراست اما به عنوان یک شهر زیبا و دیدنی ارزش توریستی فراوان دارد بازار آن از وفور نعمت و فراوانی کالا برخوردار است کلوچه فومن که با ترکیبات خاصی ساخته می شود از مهمترین ره آوردهای این شهر بشمار می رود میدان اصلی پارک شهر و خیابانهای اصلی آن با مجسمه های زیبائی تزئین شده که نشانگر دوره مدیریت یک شهر دار با سلیقه و خوش ذوق در این شهراست فومن در 25 کیلومتری غرب رشت واقع شده و برای دیدن ماسوله و قلعه رودخان باید از این شهر گذشت ساختمانهای قدیمی با معماری سنتی هنوز در خیابانهای این شهر مناظر زیبایی را ارائه می کند .